لاستیک ماشین یکی از مهم‌ترین قطعات هر خودرویی هست. این 4 تیکه پلاستیک، واقعاً تأثیر زیادی روی کیفیت رانندگی میذارن؛ اما از همه مهم‌تر، ماشین شما فقط در همین چهار قسمت با زمین در ارتباط هست. یعنی هر اتفاقی بخواد بیوفته؛ قطعاً این مسئله میتونه مؤثر باشه. توی این مقاله بررسی می‌کنیم که یک تایر خوب چه خصوصیاتی داره.
چرا خوب اینقدر فرق داره؟
قطعاً توی ماشین‌هایی نشستین که نرمی و آرامش زیادی دارن؛ بخشی از این آرامش رو مدیون نگه‌داری صحیح اون آدم از ماشینش هستین؛ اما بخش مهم‌تر، به لاستیک ماشین بر میگرده. اصولاً تایر، خط مقدم تماس ماشین با زمین هست و هر گلی بزنه، به سر کل ماشین زده!
اما چی میشه که بعضی وقت‌ها اینقدر تفاوت ایجاد میشه؟ ادامه مطلب رو بخونین!
یکمی دانش فنی قبل از شروع کار!
زیر تمام پست‌های صفرتاصد ماشین‌ها توی اینستاگرام؛ یکی هست که بگه کاش اصطکاک نبود! جالبه بدونین اون ماجرا اصلاً زیر سر اصطکاک نیست و جنبه‌های دیگه‌ای هست که بعداً بررسی‌اش می‌کنیم. اما میخوام بگم اتفاقاً چرا اصطکاکِ بیشترِ تایرها، کمک میکنه تا شتاب‌گیری بهتری داشته باشین.
هر تایر در دو راستا اصطکاک داره؛ اصطکاک طولی و عرضی. اصطکاک طولی رو زمانی درک می‌کنین که در حال شتاب‌گیری یا ترمزگیری توی خط مستقیم هستین. اصطکاک عرضی رو وقتی حس می‌کنین که دارین پیچ میزنین. درواقع نیرویی که باعث میشه ماشین شما سر نخوره، همین اصطکاک عرضی هست.
اینکه “اصطکاک” چطور ایجاد میشه و چه عواملی در اون نقش داره؛ هنوز ناشناخته هست. مثلاً چرا تایرهای مسابقه‌ای چسبندگی بیشتری دارن؟ چون موادی استفاده میشه که چسبندگی بیشتری دارن!
مثل این هست که بری ساندویچی و بگی غذا میخوام؛ همین‌قدر ضایع! هنوز جواب مرتب و دقیقی برای این سوال نیست.
عوامل مهم در انتخاب لاستیک ماشین
عوامل زیادی در انتخاب یک تایر و حس خوب اون نقش داره که چند تا از مهم‌ترین‌های اون رو باهم بررسی می‌کنیم:
بایاس یا رادیال؟
تایرهای ماشین‌های باری اکثراً بایاس هست. بایاس یا رادیال به شکل متفاوت لایه‌های درونی تایر گفته میشه که در کارخونه شکل میگیره. در تایرهای رادیال، لایه‌ها به‌صورت طولی و عرضی روی‌هم چیده میشه. اما در تایرهای بایاس این لایه‌ها با زاویه نسبت به هم قرار میگیرن.
این مسئله باعث میشه تا تایرهای بایاس (به خاطر شکل قرارگیری لایه‌ها روی‌هم) بتونن مقاومت خوبی برای حمل بار داشته باشن.
از طرفی تایرهای رادیال گزینه بهتری برای ماشین‌هایی هست که قراره حسابی بگازن! چون تایرهای رادیال میتونن به‌خوبی نیروهای جانبی تایر رو مهار کنن (یا اصطکاک جانبی ایجاد کنن).
متریال استفاده‌شده در لاستیک ماشین
چرا تایرهای شرکت‌های معتبر جهان، بهتر از تایرهای بی‌نام و نشون هست؟ چون موادی که استفاده میکنن بسیار باکیفیت‌تر هست.
ترد ویر یا سایش (Treadwear)
ترد ویر یک مرجع برای ساییده شده لاستیک ماشین هست. اینکه خیلی‌ها نرمی تایر رو با این پارامتر میسنجن … که تقریباً اشتباه هست. تردویر یک معیار برای سایش تایر هست. و معمولاً مبنای محاسباتی خاصی هم نداره و بیشتر توسط تست‌های توی کارخونه تعیین میشه.
تردویر یک معیار مقایسه‌ای هست. مثلاً وقتی میگیم تایری ترد ویر 400 داره؛ یعنی این تایر، حدود 2 برابر یک لاستیک با ترد ویر 200 و حدود 4 برابرِ یک لاستیک با تردویر 100 عمر میکنه.
ترکشن یا کشش (Traction)
ترکشن، تعیین‌کننده توانایی ایستایی تایر در مسیر مستقیم هست. این عامل در یک مسیرِ مستقیمِ خیس سنجیده میشه (که امکان سرخوردن تایر بیشتر هست؛ پس بنابراین بدترین حالت ممکن هست).
ترکشن درجات مختلفی داره؛ از AA (که بهترین هست) تا C که ضعیف‌ترین نتیجه رو داره.
دما (Temperture)
دمای تایر یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین چسبندگی هست. چیزی که با عنوان دما روی تایر میخونین؛ به معنی توانایی تحمل گرما توسط لاستیک هست. این عامل، در حالتی که تایر بدون وزن اضافی و با فشار مناسب در حال کار هست، توسط دستگاه‌های داخل کارخونه اندازه‌گیری میشه.
سرعت
کد سرعت روی تایرها، نشون دهنده حداکثر سرعت مجازی هست که میتونین با اونها برین. زمانی که سرعت ماشین زیاد میشه؛ نیروی گریز از مرکز زیادی در تایر جمع میشه. پس بنابراین مهمه که تایر بتونه، ساختار خودش رو حفظ کنه. کد سرعت به شکل یک حرف انگلیسی روی تایر نوشته میشه.
فاق و پهنای لاستیک ماشین
پهنای تایر، عرض تایر هست! معمولاً پیشنهاد میشه که این دوتا رو دست نزنین و بذارین فابریک بمونه. ولی از اونجایی که ماشینای ما (در بهترین حالت) تکنولوژی 30 سال پیش رو دارن؛ بعضی وقت‌ها بهبود بعضی موارد جزئی میتونه به بهتر شدن حس رانندگی کمک کنه.
عریض‌تر شدن پهنای تایر مزایا و معایب خودش رو داره:
مزایا:
- افزایش هندلینگ ماشین
- بهبود توانایی شتاب‌گیری و ترمزگیری
معایب:
- یک کوچولو افزایش مصرف سوخت
- استهلاک بیشتر مجموعه انتقال قدرت
این روزها در کارخونه‌های خودروسازی معتبر، فاق و پهنای تایر توسط تست‌هایی تعیین میشه که کارخونه برای خودروهاش انجام میده. بر اون اساس، سفارش به تولیدکننده تایر داده میشه و تایر ساز، لاستیکی با مشخصات تعیین‌شده برای ماشین میسازه.
اگر قصد تغییر سایز و مشخصات تایر رو دارین (حتی ماشین‌های ایرانی!)؛ قبلش نگاهی به جدول رینگ و لاستیک‌های تعریف‌شده در ECU بندازین. اگر رینگ و لاستیک اشتباهی بندازین، جدا از مختل شدن عملکرد ABS و ترمزهای اضطراری، سرعت خودرو هم اشتباه نشون داده میشه!
طرح آج ها
طرح آج روی لاستیک ماشین ها به‌صورت کلی به سه دسته تقسیم میشه:
- تک جهتی: اگر به این تایرها نگاه کنین؛ جهت آج تایرها در مسیر حرکت تایر کشیده شده و شکل V رو تشکیل داده. تایرهایی که طرح آج تک جهتی دارن؛ در مسیرهای بارونی، عملکرد بهتری دارن. این تایرها برای افرادی مناسب هست که دنبال رانندگی با سرعت‌بالا هستن.
- دوجهتی: شیارهای موجود روی این تایرها مخالف هم هست و معمولاً شکل موج داره! این تایرها مناسب افرادی هست که دنبال رانندگی آروم هستن. صدای تولیدی این طرح آج کمترین در بین این 3 تاست!
- نامتقارن: توی این سبک آج‌ها، هر طرحی که طراح دوست داشته پیاده شده! این تایرها به‌خوبی در محیط‌های خیس عمل میکنن و (به خاطر تنوع طرح‌های آج روی تایر) میتونن حداکثر هندلینگ و راندمان ماشین رو به راننده بدن.
انتخاب لاستیک ماشین بر اساس چسبندگی
اگر یکمی با دنیای مسابقات آشنا باشین؛ قطعاً تایرهای فرمول یک رو دیدین که آج ندارن! حقیقت این هست که آجر روی تایرها فقط برای هدایت آب و جلوگیری از هیدروپلانینگ هست. اگر میخواین راجع به هیدروپلانینگ بیشتر بدونین روی دکمه پایین کلیک کنین:
بدون آج، دنیای تایرها خیلی زیباتر هست. به‌طورکلی و بر اساس آج تایرهای مسابقه‌ای، لاستیک‌ها به 3 دسته اسلیک، سمی اسلیک و جاده‌ای تقسیم میشن.
لاستیک‌های اسلیک درجه‌بندی‌های مختلفی دارن. بر اساس دما، تردویر، فشار و عواملی که تایر در مسابقه ممکنه تحت تأثیر اونها باشه. حتی در رده‌های بالای اتومبیل‌رانی (مثل فرمول یک) تایرهای اسلیک درجه‌بندی‌های مختلفی دارن.
لاستیک‌های سمی اسلیک بیشتر برای خودروهای جاده‌ای استفاده میشه. آج روی این تایرها، این امکان رو به راننده میده تا ماشین رو در مسیرهای بارونی هم بتونه هدایت کنه.
تایرهای اسلیک و سمی اسلیک تایرهایی هستن که بیشتر برای خودروهای مسابقه‌ای استفاده میشن. بنابراین استهلاک بیشتر قطعات انتقال قدرت، یکی از معضلات این تایرها هست. چون با توجه به چسبندگی و اصطکاک بالاتر، نیروی بیشتری باید صرف بشه تا قطعات بتونن ماشین رو حرکت بدن.
جمع بندی
تایر یکی از عوامل مهم در روندن هر ماشینی هست و قطعاً نکات خیلی زیادی در این مقاله گفته نشده! اگر سوالی دارین؛ خیلی راحت میتونین در قسمت کامنت ها بپرسین تا جواب بدیم!
